شایع ترین فوبیا، ترس از آمپول دندانپزشکی
دور و اطراف ما کم نیستند افرادی که از پزشک و آمپول می ترسند و با دیدن آن ترسی عجیب سراسر وجودشان را فرا می گیرد، حاضرند هر کاری انجام دهند اما یک آمپول برای بهبودی سریعتر نزنند. شاید این ترس در موارد زیادی در اثر یادگیری یا مشاهده رفتار والدین در درون آنها نهادینه شده است اما کنار گذاشتن ترس های غیر معمول که فوبیا به آنها گفته می شود غیر ممکن نیست، فقط لازم است کمی جراتمان را زیاد کنیم و بدانیم که پیامدهای حاصل از عدم انجام یک کار کوچک چه مشکلات دنباله داری برای ما به وجود می آورد.
وقتی ترس از حد بگذرد
محسن میرمحمد صادقی روانشناس و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم شناختی گفت: دو نوع ترس داریم، یکی معمولی و طبیعی که بودن این ترس برای بقا افراد ضروری است تا افراد بتوانند عکس العمل های لازم را به موقع انجام دهند و از خودشان در مقابل خطرها محافظت کنند.
وی ادامه داد: نوع دیگر، ترس غیر طبیعی یا فوبیا نام دارد که به نوعی ترس بیش از حد و غیرعقلانی از چیزهای خاص است که موجب اختلال در جریان عادی زندگی است، برای نمونه فرد از پزشک می ترسد که باعث عدم مراجعه به پزشک یا با حالت اضطراب شدید نزد دکتر می رود. این هراس ها جزء اختلال های اضطرابی قرار می گیرند و طبیعتاً باید برای رفع و درمان آنها اقدام کرد چون مخل زندگی فرد است.
سمیه شاهمرادی مشاور خانواده و مدرس دانشگاه تهران در همین راستا عنوان کرد: ترس وقتی از حد معمول فراتر رود، خطرناک است اما ترس معمولی مفید است چرا که باعث می شود فرد حواس خود را بیشتر جمع کند.
محرک ناتوان کننده
صادقی در خصوص فوبیاها و ویژگی مشترک آنها اذعان داشت: فوبیاها تنوع بالایی دارند و می تواند در مقابل اشیاء، حیوانات و شرایط مختلف باشند اما ویژگی مشترک همه آنها این است که هر قدر فرد نزدیک به این موارد ترس زا باشد، اضطراب بیشتری وجودش را فرا می گیرد، بنابراین از آن وضعیت دوری می کند.
این عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم شناختی درباره تشدید و ادامه پیدا کردن ترس های غیر معمول اظهار داشت: فردی که از آمپول می ترسد، وقتی آن را می بیند یا صحبت آن می شود استرس بالایی پیدا می کند. در واقع در مقابله با محرک ها احساس ناتوانی شدید می کند که منجر به فرار از موقعیت استرس زا، تشدید و برگشتن مجدد ترس در فرد است.
صادقی افزود: یک چرخه مدام تکرار می شود و فرد نه تنها از آن بیرون نمی آید بلکه خاطرات تلخی که از این موضوع دارد مرتب افزایش می یابد، در نتیجه اگر تلاشی برای حل این موضوع نشود احتمال وخیم تر شدن وضعیت هم وجود دارد.
شایع ترین فوبیا را بشناسید
شاهمرادی مدرس دانشگاه تهران در خصوص شایع ترین ترس غیرعادی تصریح کرد: افراد زیادی هستند که از پزشک، آمپول و مخصوصاً دندانپزشکی می ترسند و این فوبیا یکی از شایع ترین ترس ها است، حتی افرادی که وضعیت دندان آنها بسیار وخیم شده است و به عصب رسیده است ولی فرد با قرص های مسکن قوی خودش را آرام می کند اما پیش پزشک نمی رود.
صادقی، روانشناس در خصوص روش های ایجاد فوبیا بیان کرد: این نوع هراس ها معمولاً یک موضوع آموخته شده است که غالباً افراد به شکل های مختلف آن را یاد می گیرند. ممکن است دردوران کودکی اتفاق افتاده باشند.
درد بی درمان آمپول های کودکی
برای نمونه در کودکی دوره بیماری سختی را سپری کرده است یا آمپول دردناکی را زده است که این موضوع باعث به وجود آمودن رشته خاطرات ناخوشایند از پزشک، درمانگاه و آمپول شده است. حتی ممکن است یکی از نزدیکان فرد در بیمارستان فوت کرده باشد که همه این موارد شرطی سازی کلاسیک را درمغز فرد ایجاد می کند که هر وقت اسم این موارد می آید مجموعه ای از سختی ها در ذهن فرد تداعی می شود.
وی ادامه داد: جنس دیگری از این قبیل ترس ها از طریق مشاهده رفتاراطرافیان ایجاد می شود. اگر والدین فرد همین ترس ها را داشته باشند، احتمال انتقال ترس به فرزندانشان زیاد است. در واقع یادگیری کودک از والدین در اینجا مطرح است. به علاوه آزمایش هایی در این زمینه بر روی حیوانات نیز انجام شده است که نشان دهنده شباهت این موضوع بر روی حیوانات نیز است.
ژن ها هم می ترسند؟!
صادقی در خصوص ارتباط ژنتیک و فوبیا اظهار داشت: زمینه های ژنتیکی و بعضی آسیب ها در برخی نواحی مغز در تشدید فوبیا ها تاثیر گذار است البته به خودی خود این هراس ها جنبه ژنتیکی ندارند اما این افراد به لحاظ زمینه اضطرابی که دارند ممکن است بیشتر در معرض آسیب ها قرار بگیرند.
این عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم شناختی درباره راهکارهای مقابله با ترس های غیر معمول عنوان کرد: با توجه به ویژگی خود تشدید کنندگی دراین موضوعات، ضروری است که افراد برای حل این مشکل اقدام کنند که گزارش های انجام شده هم نشان از قابل حل بودن درصد بالایی از این ناراحتی ها در افراد است.
صادقی ادامه داد: نکته مهم این است که با اینکه هراس های غیر معمول جزء اختلالات اضطرابی نسبتاً جدی است اما افراد باید برای درمان به روانشناس و مشاور مراجعه کرده و تلاش کنند که مسئله شان را با کمک آنان حل کنند، در واقع به علت ریشه ها، گستردگی و عمقی این مسائل ترس زا ممکن است خود فرد به تنهایی از عهده آن برنیاید در نتیجه ترس های غیر معمول به مراتب افزایش می یابد.
خود درمانی ممنوع!
این عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم شناختی درباره شیوه های درمانی تصریح کرد: شناخت درمانی، روش های مواجه و آرام سازی از جمله تکنیک های موثر برای رفع فوبیاها به شمارمی آید.
شاهمرادی مشاور خانواده در خصوص بهترین تکنیک مقابله با ترس اظهار داشت: یکی از بهترین و موفق ترین راه درمان فوبیا مواجه شدن با چیزی است که فرد از آن می ترسد که به صورت تدریجی یا یکباره است.
صادقی درهمین راستا افزود: در تکنیک مواجه شدن با ترس فرد را با مراتب مختلفی از ترسش روبه رو می کنند و بعد روش هایی را به فرد آموزش می دهند که بتواند خودش را آرام و اضطراب را از خود دور کند.
وی درباره روش خود درمانی تاکید کرد: یکی دیگر از روش های مقابله با ترس های غیر طبیعی نظیر ترس از آمپول، خود درمانی است که به تنهایی موثر نیست و حتی گاهی اشتباه است. درست است که فرد نخست باید خودش تصمیم به درمان بگیرد اما در درمان های روان شناختی حضور پزشک متخصص باعث نتیجه گیری زودتر می شود.
با ترستان روبه رو شوید
شاهمرادی مشاور خانواده و مدرس دانشگاه تهران در خصوص آشنا سازی فرد با پیامدهای ترس خود بیان کرد: وقتی افراد با پیامدهای ترس خود آشنا شوند،راحت تر می توانند با آن کنار بیایند. البته این افراد تا زمانی که خودشان نخواهند درمان نمی شوند ولی در سنین پایین تر از طریق اجبار یا تشویق می توان افراد را به سمت آن موقعیت برد.
این مشاور خانواده و مدرس دانشگاه تهران یادآور شد: در این موارد بردن افراد نزد دو دسته بسیار کارساز است. دسته اول کسانی که این مشکل را داشته اند و بر ترس خود غلبه کرده اند و دسته ی دیګر رفتن پیش افرادی که با ترس خود مواجه نشدن و در نتیجه پیامدهای زیادی گریبان گیر آنها شده است.
وجود ترس در انسان امری طبیعی است اما وقتی از حد طبیعی بگذرد و فرد در مواقعی به صورت ناخودآگاه ترس را در وجودش احساس کند نیاز است که از مشاوره و کمک پزشک استفاده شود تا فرد بتواند بر ترس بی مورد خود غلبه کند، در غیر این صورت زندگی فرد برسر مسئله پیش پا افتاده ای مختل می شود.