فضا نگهدارها و مدیریت فضا در ارتودنسی
استفاده از فضا نگهدار در ارتودنسی اغلب در حیطه دندان شیری از دست رفته کودکان و “حفظ فضای موجود در قوس دندانی “به منظور رویش دندان های دائمی و به حداقل رساندن مشکلات رویش است .
دندان های شیری اگر زودتر از موعد از دهان کودک خارج شوند ( در اثر پوسیدگی یا تصادف ) باعث از دست رفتن فضای لازم برای رویش دندان های دائمی می شوند .
جای خالی دندان از دست رفته ممکن است سبب ” کاهش فضای قوس دندانی “ شده و باعث ناهماهنگی در رویش دندان های دائمی شود .
پیشگیری از بروز اختلالات دندانی ناشی از عدم مدیریت فضا ی دندانی در کودکان و مراقبت به هنگام و صحیح از دندان های شیری می تواند باعث سلامتی دندانها در بزرگسالی شود .
بسته شدن فضا به وسیله دندان های دیگر
دندان های شیری به طور طبیعی فضای لازم را برای رویش دندان های دائمی نگه می دارند .
با ازدست رفتن زود هنگام دندانهای شیری باید فضای لازم را برای رویش دندان های دائمی و جلوگیری از بسته شدن فضا به وسیله دندان های دیگر نگه داریم .
به همین منظور دندانپزشک یا ارتودنتیست فرزند شما از دستگاهی به نام فضا نگهدار به منظور پیشگیری از بسته شدن جای خالی دندان شیری استفاده می کند .
نظارت کافی و “پیگیری ارتودنتیست “ از طریق معاینه بالینی همراه با رادیوگرافی می تواند باعث تشخیص زود هنگام مشکلات دندان از دست رفته شود .
مداخلات خاص و به موقع متخصص ارتودنسی را برای به حداقل رساندن تاثیر مشکلات ظهور دندان های دائمی با ید ضروری دانست .
فضا نگهدار
همانطور که از نام آن مشخص است فضا نگهدار فضای موجود را برای رویش دندان دائمی نهفته نگه می دارد .
فضا نگهدار یک دستگاه منفعل است که تنها تضمین کننده اصلاحات تا زمانی که دندان های دائمی به طور کامل ظاهر شوند می باشد .
فضا نگهدار در محل دندان دائمی نهفته قرار می گیرد و مانع از جابجایی دندان های دیگری می شود که در حال تکمیل رویش خود هستند .
اگر فرزند شما دندان شیری از دست رفته داشته باشد بدون استفاده از فضا نگهدار رویش دندان های دائمی آن قطعا کج خواهد بود .
هدف از اصلاحات ارتودنسی
اصلاحات ارتودنسی با استفاده از انواع لوازم ارتودنسی باعث می شود که :
- حالت غیر طبیعی دندان نهفته ازبین برود
- فضای در دسترس افزایش یابد
- فضای از دست رفته بازیابی شود
- عرض فک فوقانی یا تحتانی اصلاح شود
- روابط بین فک ها به درستی صورت گیرد
دسته بندی فضا نگهدارها:
فضا نگهدارنده ثابت دو طرفه فک پایین
این دستگاه دارای دو باند فلزی است که در اطراف دندان آسیای اول قرار گرفته و توسط یک سیم در داخل سطح دندان (سمت زبان ) ثابت شده است و کودک نمی تواند آنرا به حرکت دربیاورد و یا از دهان خود خارج کند .
پس از یک دوره سازگاری کوتاه مشکل گفتاری یا جویدن هم کاملا برطرف شده و کودک به آن عادت کرده و حتی حضورش را در دهان هم احساس نمی کند .
فضا نگهدار ثابت دو طرفه همیشه انتخاب اول یک ارتودنتیست است زیرا او در این نوع فضا نگهدار به همکاری بیمار احتیاجی ندارد .
استفاده از فضا نگهدار ثابت برای بیمار راحتی و اطمینان را به همراه می آورد و دچار شکستگی یا سقوط نمی شود .
فضا نگهدارنده متحرک دو طرفه فک پایین
این فضا نگهدار می تواند توسط کودک یا والدین آن از دهان خارج شود ودوباره به سر جای اول برگردد .
در موقعیت های خاص مانند ورزش های مخصوص و یا نواختن یک ساز بادی یا شنا کردن در دریاچه به طور موقت می توان آنرا برداشت و گذاشت .
انطباق با نگهدارنده متحرک فضای بالایی یا پایینی کاملا سریع است و پس از یک دوره کوتاه گفتار و فونتیک عملا هیچ ناراحتی واقعی از گذاشتن آن در دهان تجربه نمی شود .
مزیت مهم فضا نگهدار متحرک بهداشت آسانتر آن است زیرا به راحتی قابل گذاشتن و برداشتن می باشند .
فضا نگهدار متحرک باید در تمام طول روز و ترجیحا در شبها نیز مورد استفاده قرار بگیرد .
همکاری بیمار در استفاده از این دستگاه متحرک ارتودنسی حرف اول را می زند .
فضا نگهدار یکطرفه و ثابت فک پایین (بند و لوپ )
این فضا نگهدار تشکیل شده است از یک حلقه که روی دندان آسیای دائمی اول گذاشته می شود و سیم استنلس استیلی که به آن متصل شده و فضای لازم را برای رویش دندان دائمی زیرین نگه می دارد .
بند و لوپ را اغلب دندانپزشکان عمومی مورد استفاده قرار می دهند و کاربرد فراوانی دارد .
استفاده از این فضا نگهدار را به طور معمول متخصصین ارتودنسی پیشنهاد نمی کنند علت آن هم این است که احتمال بلعیده شدن آن از سوی کودک وجود دارد .
فضا نگهدار یکطرفه و متحرک فک پایین
این فضا نگهدار به وسیله دو قلاب به دندان های پایین کودک قلاب شده و جای خالی دندان از دست رفته را نگه می دارد .
استفاده از این فضا نگه دار مورد تائید ارتودنتیست ها نمی باشد زیرا به خاطر کوچک و متحرک بودنش احتمال بلع آن ازسوی کودک وجود دارد .
خطر انسداد راه های هوایی در اثر بلعیدن فضا نگهدار متحرک نیز یکی دیگر از دلایل رد آن از طرف متخصصین ارتودنسی می باشد .
علاوه بر آن دستگاه های متحرک نیاز به همکاری بیمار دارد و عدم همکاری از یک کودک دور از انتظار نمی باشد .
فضا نگهدار دیستال شو
این نوع فضا نگهدار که اغلب توسط متخصصین اطفال کاربرد دارد جهت جلوگیری از رویش رو به جلو ی دندان آسیای اول دائمی در مواقعی که دندان آسیای دوم شیری زودتر از موعد ازدست رفته باشد به کار می رود .
البته ارتودنتیست ها این ابزار را کمکی برای هدایت رویش دندان آسیای اول نمی دانند و معتقدند که بکار گیری این دستگاه به خاطر خطای شایع در قرارگیری دقیق بازوی آن نمی تواند از ایجاد مشکل برای دندان آسیای اول جلوگیری کند .
نگهدارنده های فضا در فک بالا:
نگهدارنده ثابت و یک طرفه فضا در فک بالا
این فضا نگهدار که بند و لوپ خوانده می شود تشکیل شده است از یک سیم ازجنس استنلس استیل که به عنوان بازو نقش ایفا می کند و یک حلقه که در درون آن دندان آسیا قرار می گیرد .
استفاده از بند و لوپ ثابت به منظور حفظ فضای دندان دائمی زیرین است .
نگهدارنده ثابت و دو طرفه فضا در فک بالا
در اکثر مواقع نگهدارنده های ثابت ارجعیت دارند نسبت به نگهدارنده های متحرک و یکی از این موارد زمانی است که کودک دندان از دست رفته خود را در ۷ یا ۸ سالگی از دست داده و نیاز دارد برای چندین سال از نگهدارنده فضا استفاده کند .
همکاری کودک با یک دستگاه متحرک برای چندین سال سوال برانگیز خواهد بود .
به همین خاطر اغلب والدین طرفدار دستگاه فضا نگهدار ثابت برای فرزندشان هستند و آنرا به نوع متحرک ترجیح می دهند .
نگهدارنده متحرک و دو طرفه فضا در فک بالا
استفاده از این نوع نگهدارنده ها گرچه به همکاری کودک و والدین او بسیار وابسته است اما به خاطر قابلیت برداشتن و راحتی در رعایت بهداشت دهان و دندان همچنین هزینه پایین آن از استقبال خوبی از سوی والدین روبرو شده است .
عدم استفاده مداوم از فضا نگهدار متحرک نتیجه مطلوب را در بر نخواهد داشت .
مراقبت و تمیز کردن دستگاه متحرک
دستگاه های متحرک هر بار پس از خوردن هر نوع خوراکی باید از دهان خارج شده و به خوبی تمیز شود .
مهم است که بدانیم برای تمیز کردن سطح داخلی نگهدارنده نباید از آب بسیار داغ استفاده کرد .
استفاده از آب بسیار داغ برای تمیز کردن دستگاه ممکن است که باعث کج شدن و انحنای دستگاه شود .
شما می توانید نگه دارنده خود را در محلولی از آب و سرکه به منظور حذف پلاک های دندانی قرار دهید .
دستگاه فضا نگهدار همیشه باید در دهان فرزند شما باشد و اگر به طور موقت خواستید آنرا از دهانش خارج کنید بهتر است در محفظه مخصوصی که ارتودنتیست تان به شما داده است نگهداری کنید .
مهم است که فرزند شما با داشتن فضا نگهدار از خوردن آب نبات های چسبناک و یا سخت پرهیز کند ، خوراکی های سفت باعث آسیب و یا حتی شکستن دستگاه شمی شود .
دلایلی که بیش از ۸۰ درصد شکستگی های دستگاه را شامل می شود
- همراه نداشتن محفظه مخصوص نگهداری برای زمانی که دستگاه در دهان نمی باشد .
- قرار دادن دستگاه در جیب و نشستن تصادفی به روی آن
- در دسترس قرار دادن دستگاه هنگام بازی بچه ها و حیوانات خانگی در منزل
در پایان این مهم است که ذکر کنم ، نظارت ارتودنسی در حالی که یک فضا نگهدار در حال استفاده است باید به عنوان یک گام مقدماتی با هدف تسهیل رویش دندان دائمی در نظر گرفته شود .
این مداخله نمی تواند ” تضمینی برای عدم نیاز به ارتودنسی” در آینده کودک شما باشد .